Ատոմի միջուկի կառուցվածքը

1. Ո՞րն է բնական ճառագայթաակտիվության էությունը:

Բնական ճառագայթաակտիվությամբ օժտված են այն տարրերը, որոնք կարողանում են ինքնակամ ճառագայթահարվել։

2. Ինչպե՞ս է հայտնագործվել բնական ճառագայթաակտիվության երևույթը:

Ինչպես գիտենք՝ բնական ճառագայթաակտիվություն կոչվում է ծանր միջուկների ինքնակամ ճառագայթման երևույթը, իսկ այդ երևույթը արդեն հայտնագործել է Անրի Բեկերելը 1896թ-ին, ուրանի աղերի վրա Արևի ճառագայթների ազդեցությունը հետազոտելիս: Ծանր միջուկները անկայուն են: Դրանք ժամանակի ընթացքում ինքնակամ փոխակերպվում են ավելի փոքր կարգաթիվ ունեցող միջուկների, միաժամանակ անջատելով էներգիա:

3. Ի՞նչն է բնութագրական ճառագայթաակտիվության երևույթի համար:

Երբ տեղի է ունենում ճառագայթաակտիվության երևույթ, այն ժամանակ անջատվում է էներգիա և մեծ կարգաթիվ ունեցող միջուկները փոխակերպվում են ավելի փոքր կարգաթիվ ունեցող միջուկների։

4. Ո՞ր տարրերն են օժտված բնական ճառագայթաակտիվությամբ:

Բնական ճառագայթաակտիվությամբ օժտված նյութերը առաջնց արտաքին գործոնների ազդեցության արձակում են α, β կամ γ մասնիկներ։ Դրանցից են՝ ուրան՝ U, թորիում` Th, պոլոնիում` Po, ռադիում` Ra և այլն։

5. Ի՞նչ է ալֆա մասնիկը, թվարկել նրա բնութագրերը:

Ծանր միջուկների փոխակերպումների հետևանքով ի հայտ են գալիս երեք տիպի ճառագայթումներ, որոնք անվանեցին α, β և γ ճառագայթումներ։ α ճառագայթումը քիչ շեղված փնջի մասնիկների հոսքն է, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի +2e լիցք և He-ի ատոմի զանգված։

6. Ի՞նչ է բետտա մասնիկը, թվարկել նրա բնութագրերը: 

Մյուս չշեղված փունջը կոչվում է բետա ճառագայթում՝ 0,5մմ ալյումինի շերտով բետտա ճառագայթն անցնում է արարգել, 1մմ հաստությամբ կապարի կամ 5մմ հաստությամբ ալյումինի շերտերը բետտա ճառագայթումն ամբողջությամբ կլանում է։

7. Ի՞նչ է գամմա մասնիկը թվարկել նրա բնութագրերը:

γ ճառագայթումն լիցք չունի, այդ պատճառով չի շեղվում էլեկտրական կամ մագնիսական դաշտով անցնելիս։ γ ճառագայթումը, կարճ՝ 10−10÷10−13 մ ալիքի երկարությամբ էլեկտրամագնիսական ճառագայթում է։ γ ճառագայթումը համարյա չի փոխազդում միջավայրի հետ և հեշտությամբ անցնում է նյութերի միջով։

8. Ինչո՞վ է պայմանավորված ճառացայթաակտիվության ազդեցությունը օրգանիզմի վրա:

Ճառագայթումները վնասում են օրգանիզմների բջիջները և խախտում դրանց բնականոն գործունեությունը։

9. Ի՞նչ է ճառագայթման կլանված բաժնեչափը և ի՞նչ միավորով է չափվում այն:

Ճառագայթման կլանված էներգիայի հարաբերությունը ճառագայթահարված նյութի զանգվածին, կոչվում է ճառագայթման կլանված բաժնեչափ։ Այն չափում են գրեյներով (Գր)։

D = E/m
ՄՀ-ում ճառագայթման կլանված բաժնեչափը չափվում է գրեյներով՝ Գր։
1 Գր = 1 Ջ/կգ

10. Ի՞նչ է ճառագայթման բնական ֆոնը:

Ճառագայթման բնական ֆոնը տիեզերական ճառագայթներն ու շրջակա միջավայրի ճառագայթակտիվությունն է։ Ճառագայթման բնական ֆոնի պատճառով մեկ մարդուն բաժին ընկնող ճառագայթման տարկան բաժնեչափը 2 * 10^-3 Գր։

11. Ճառագայթման ո՞ր բաժնեչափն է մահացու մարդու համար:

Մարդու համար մահացու է 3÷5 Գր ճառագայթման բաժնեչափը։

12. Մարդու ո՞ր օրգանհամակարգերն են հատկապես խոցելի ճառագայթահարման նկատմամբ:

Կարմիր ողնուղեղ, արյունաստեղծ համակարգ։

13. Ի՞նչ օգտակար ազդեցություն ունի փոքր բաժնեչափով ճառագայթահարումը:

Փոքր բաժնեչափով ճառագայթահարումը կարող է նպաստել որոշ հիվանդությունների բուժմանը։

14. Ինչպիսի՞ն են ատոմների և միջուկների բնութագրական չափերը:

Ատոմի բնութագրական չապը 10⁻¹⁰ մ, իսկ միջուկինը՝ 10⁻¹⁵ մ։ Բայց ատոմի զանգվածը գործնակաում հաշվում են հենց միջուկի զանգվածով, որովհետև էլեկտրոնների զանգվածը չնչին է։

15. Ի՞նչ կառուցվածք ունի միջուկը:

Ատոմի միջուկը կազմված է պրոտոններից և նեյտրոններից։

16. Նշել պրոտոնի և նեյտրոնի բնութագրերը:

Պրոտոնները դրական լիցքավորված մասնիկներ են։ Նեյտրոնները լիցք չունեն։ Պրոտոնների զանգվածը 1836 անգամ է մեծ էլեկտրոնի զանգվածից, իսկ նեյտրոննների զնագավծը՝ 1839 անգամ։ Պրոտոնների թիվը միջուկում նշանակում են Z տառով, իսկ նեյտրոններինը՝ N-ով։

17. Որքա՞ն է միջուկում պրոտոնների թիվը:

18. Ո՞ր մեծությունն են անվանում միջուկի զանգվածային թիվ:

Միջուկի զանգվածային թիվը միջուկի պրոտոնների և ներյտրոնների թվերի գումարն է։ Միջուկի զանգվածային թիվը նշանակում են A տառով։
A = Z + N

19. Որքա՞ն է միջուկում նեյտրոնների թիվը:

Միջուկում նեյտրոնների թիվը հավասար է միջուկի զանգվածային թվի և պրոտոնների թվի տարբերությանը։
N = A – Z

20. Ի՞նչ է մեկ զ.ա.մ.-ը:

Զ.ա.մ.-ը զանգվածի ատոմային միավորն է, որով արտահայտում են պրոտոնների և նեյտրոնների զանգվածները։ 1 զ.ա.մ.-ը ածխածնի -12 իզոտոպի զանգվածի 1/12 մասն է։ Այն համարժեք է 1,66057 * 10⁻²⁷ կգ

21. Օգտվելով Մենդելեեվի քիմիական տարրերի աղյուսակից՝ որոշել ոսկու ատոմի զանգվածը՝ կիլոգրամներով։

197 * 1,66 * 10⁻²⁷ = 327

22. Ի՞նչ է իզոտոպը: Ջրածնի ի՞նչ իզոտոպներ գիտեք:

Իզոտոպները այն քիմիական տարրերն են, որոնք ունեն նույն թվով պրոտոններ, բայց տարբեր ատոմային զանգվածներ, այսինքն՝ տարբեր քանակի ներյտրոններ։

Ջրածնի իզոտոպներ են՝ դեյտերիումը, որի միջուկն ունի 1 պրոտոն և 2 նեյտրոն, տրիտիումը, որի միջուկն ունի 1 պրոտոն և 3 նեյտրոն։

Թեմատիկ հարցեր և խնդիրներ

1) Ո՞րն է բնական ճառագայթաակտիվության էությունը

Բնական ճառագայթաակտիվությամբ օժտված են այն տարրերը, որոնք կարողանում են ինքնակամ ճառագայթահարվել։

Ինչպե՞ս է հայտնագործվել բնական ճառագայթաակտիվության երևույթը
Մի անգամ ամպամած եղանակի պատճառով, Անրի Բեքերելը ուրանի աղի նմուշները, առանց արևի լույսով ճառագայթահարելու, պահեց մութ դարակում։ Մի քանի օր անց դարակում դրված լուսազգայուն թիթեղի վրա  տեսավ ուրանի աղի նույն սևացումները։ Այս ամենից էլ եզրակացրեց, որ ուրանն օժտված է ինքնակամ ճառագայթահարվելու։

Ի՞նչն է բնութագրական  ճառագայթաակտիվության երևույթի համար
Երբ տեղի է ունենում ճառագայթաակտիվության երևույթ, այն ժամանակ անջատվում է էներգիա և մեծ կարգաթիվ ունեցող միջուկները փոխակերպվում են ավելի փոքր կարգաթիվ ունեցող միջուկների։

Ո՞ր տարրերն են օժտված բնական ճառագայթաակտիվությամբ
Բնական ճառագայթաակտիվությամբ օժտված են՝ ուրան, թորիում, պոլոնիում և ռադիում տարերը։

Ի՞նչ է ալֆա մասնիկը , թվարկել նրա բնութագրերը
Քիչ շեղված փունջը կոչվում է α-ճառագայթում՝ 0,5մմ ալյումինի շերտն ամբողջությամբ կլանում է α-ճառագայթումը։

Ի՞նչ է բետտա մասնիկը , թվարկել նրա բնութագրերը
Մյուս չշեղված փունջը կոչվում է β-ճառագայթում՝ 0,5մմ ալյումինի շերտով β-ճառագայթն անցնում է արարգել, 1մմ հաստությամբ կապարի կամ 5մմ հաստությամբ ալյումինի շերտերը β-ճառագայթումն ամբողջությամբ կլանում է։

Ի՞նչ է գամմա մասնիկը թվարկել նրա բնութագրերը
Չշեղված փունջը կոչվում է γ-ճառագայթում՝ 0,5մմ ալյումինի շերտով γ-ճառագայթն անցնում է արարգել, 1մմ հաստությամբ կապարի կամ 5մմ հաստությամբ ալյումինի շերտերը γ-ճառագայթը անցնում է առանց նկատելի թուլությամբ, իսկ 5սմ հաստությամբ կապարի շերտով γ-ճառագայթը չի անցնում։

Ինչո՞վ է պայմանավորված ճառացայթաակտիվության ազդեցությունը օրգանիզմի վրա
Ճառագայթաակտիվությունը խթնաում է օրգանիզմում բջիջների գործունեության վատթարացմանը և խախտմանը։

Ի՞նչ է ճառագայթման կլանված բաժնեչափը և ինչ միավորով է չափվում այն
Ճառագայթման կլանված էներգիայի հարաբերությունը ճառագայթահարված նյութի զանգվածին, կոչվում է ճառագայթման կլանված բաժնեչափ։ Այն չափում են գրեյներով (Գր)։

Ի՞նչ է ճառագայթման բնական ֆոնը
Ճառագայթման բնական ֆոնը տիեզերքի ճառագայթներն են և շրջապատող միջավայրի ճառագայթաակտիվությունը։

Ճառագայթման ո՞ր բաժնեչափն է մահացու մարդու համար
Մարդու համար մահացու է 3÷5 Գր ճառագայթման բաժնեչափը։

Մարդու ո՞ր օրգան-համակարգերն են հատկապես խոցելի ճառագայթահարման նկատմամբ
Հատկապես խոցելի են ճառագայթահարման նկատմամաբ մարդու կարմիր ողնուղեղը և արյունաստեղծ համակարգը։

Ի՞նչ օգտակար ազդեցություն ունի փոքր բաժնեչափով ճառագայթահարումը
Քաղցկեղի բուժման ընթացքում օգտագործում են γ-ճառագայթը, քանի որ արագ բազմացող բջիջներն ավելի զգայուն են, քան սովորական բջիջները։

Ինչպիսի՞ն են ատոմների և միջուկների բնութագրական չափերը

Լուծել

2 դպտր=0,5 մ
0,5մ=50սմ
Պատ․՝50 սմ

F=0.21​=5D
Պատ․՝5 դպտր

F=0.51​=2D
Պատ․՝2D

Այս օպտիկական հզորությամբ ոսպնյակը համընկնող ոսպնյակ է, քանի որ դրական դիոպտրերը ցույց են տալիս համընկնող ոսպնյակներ:

0,5 մ =50սմ

Պատ․՝ցրող, 50 սմ

f1​=s1​1​+s2​1​
f1​=s2​
f1​=102​
f1​=102​
1/f=2/10
f=10/2=5սմ
F=1/f
F=1/0.05=20 D

Պատ․՝10 դպտր

Ինքնաստուգում

1.Ինչ է ոսպնյակը: Ոսպնյակների ինչ տեսակներ գիտեք:

Ոսպնյակ է կոչվում թափանցիկ, սովորաբար ապակե մարմինը, որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևույթներով: 
Ըստ իրենց ձևի՝ ոսպնյակները լինում են ուռուցիկ և գոգավոր:
Ուռուցիկ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավելի հաստ է, քան եզրերը:Լինում են երկուռուցիկ (ա), հարթուռուցիկ (բ), գոգավոր-ուռուցիկ (գ) ոսպնյակներ: 

2. Որ ուղիղն են անվանում ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցք:
Գլխավոր օպտիկական առանցքը.

Ոսպնյակը պարփակող գնդային մակերևույթների C1,C2 կենտրոնները միացնող ուղիղը կոչվում է գլխավոր օպտիկական առանցք:Այդ առանցքով ուղղված լուսային ճառագայթները ոսպնյակով անցնելիս չեն բեկվում և իրենց ուղղությունը չեն փոխում: 

3. Որ ոսպնյակներն են կոչվում ուռուցիկ. և որ ոսպնյակները՝ գոգավոր:
Ըստ իրենց ձևի՝ ոսպնյակները լինում են ուռուցիկ և գոգավոր:Ուռուցիկ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավելի հաստ է, քան եզրերը:
Գոգավոր են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավերի բարակ է, քան եզրերը:

4. Ինչ է բարկ ոսպնյակը: Որ կետն են անվանում ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն: Ինչ հատկությամբ է այն օժտված:
Ըստ իրենց չափերի՝ ոսպնյակները լինում են բարակ և ոչ բարակ:Բարակ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասը (հաստությունը) զգալիորեն փոքր է նրանց սահմանափակող գնդային մակերևույթների շառավիղներից՝ d≪R1,R2Այստեղ d-ն ոսպնյակի հաստությունն է, R1,R2-ը՝ գնդոլորտների շառավիղները:
Օպտիկական կենտրոնըԲարակ ոսպնյակի և գլխավոր օպտիկական առանցքի հատման Օ կետը կոչվում է ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն:Ոսպնյակի օպտիկական կենտրոնով անցնող ճառագայթը իր ուղղությունը չի փոխում: 

5. Ինչով են իրարից տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակները:
Եթե ուռուցիկ ոսպնյակի նյութի բեկման ցուցիչն ավելի մեծ է միջավայրի բեկման ցուցիչից, օրինակ եթե միջավայրն օդն է, իսկ ոսպնյակը ապակի, ապա ուռուցիկ ոսպնյակը հավաքող է:Ոսպնյակը հավաքող է, եթե նրա վրա ընկնող ճառագայթների փունջը ոսպնյակով անցնելուց հետո հավաքվում է մեկ կետում:
Նույն պայմանի դեպքում գոգավոր ոսպնյակը ցրող է:Ոսպնյակը ցրող է, եթե նրա վրա ընկնող ճառագայթների փունջը ոսպնյակով անցնելուց հետո ցրվում է բոլոր ուղղություններով:

6. Որ կետն է կոչվում հավաքող ոսպնյակի կիզակետ: Իսկ ցրող ոսպնյակի կեղծ կիզակետ?
Հավաքող ոսպնյակի կիզակետերը իրական են, իսկ ցրողներինը՝ կեղծ:

7. Ինչ է ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը: Ինչով են տարբերվում հավաքող և ցրող ոսպնյակների կիզակետային հեռավորությունները:
Հավաքող ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը դրական է, իսկ ցրողինը՝ բացասական:

8. Որ մեծությունն է կոչվում ոսպնյակի օպտիկական ուժ: Ինչ միավորով է այն արտահայտվում, և ինչպես է արտահայտվում այդ միավորը:
Կիզակետային հեռավորության հակադարձ մեծությունը կոչվում է ոսպնյակի օպտիկական ուժ և նշանակվում է D տառով:
բանաձև՝
D=1/F
Հավաքող ոսպնյակի օպտիկական ուժը դրական է՝ D≻0, իսկ ցրող ոսպնյակի օպտիկական ուժը բացասական է՝D≺0:

9. Առարկայի բարձրությունը 70 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 52 սմ:

Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:
Γ=H/h=56/75=0,75

10.Որքա՞ն է 0.8 մետր բարձրությամբ առարկայի պատկերի բարձրությունը, եթե ոսպնյակի գծային խոշորացումը 2.5 է: Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:

Առաջադրանք

1.Որոշեք ցրող ոսպնյակի օպտիկական ուժը, եթե նրա կեղծ կիզակետը գտնվում է ոսպնյակից 200 սմ հեռավորության վրա:  

0,005 դպտր

2. Ոսպնյակի օպտիկական ուժը 2 դպտր է: Ինչպիսի՞ ոսպնյակ է այն՝ հավաքող, թե՞ ցրող: Որքա՞ն է նրա կիզակետային հեռավորությունը:

50 սմ

3.Ինչպիսի՞ն է ապակե երկգոգավոր ոսպնյակը:

1․ ցրող
2․ իրական
3․ կեղծ
4․ հավաքող

4.Ինչպե՞ս է կոչվում այն կետը, որում ոսպնյակում բեկվելուց հետո հավաքվում են հավաքող ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցքին զուգահեռ ճառագայթները: 

Այն կոչվում է գլխավոր կիզակետ։

5. Առարկայի բարձրությունը 70 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 52 սմ:
Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:

6.Որքա՞ն է 0.8 մետր բարձրությամբ առարկայի պատկերի բարձրությունը, եթե ոսպնյակի գծային խոշորացումը 2.5 է: Պատասխանը գրել տասնորդականի ճշտությամբ:

2,0մ

7.Առարկայի բարձրությունը 75 սմ է, իսկ նրա պատկերի բարձրությունը 56 սմ: Որքա՞ն է ոսպնյակի գծային խոշորացումը:

Γ = 56/75

Ոսպնյակներ: Ոսպնյակի Բնութագրերը: Օպտիկական Ուժ.

Լույսի անդրադարձման և բեկման երևույթները օգտագործվում են լուսային ճառագայթների տարածման ուղղությունը փոխելու նպատակով՝ տարբեր օպտիկական սարքերում, ինչպիսիք են մանրադիտակը, աստղադիտակը, խոշորացույցը, լուսանկարչական ապարատը և այլն: 

 Այդ բոլոր սարքերում լուսափնջի կառավարումը իրականացվում է նրանց կառուցվածքի ամենակարևոր մասի՝ ոսպնյակի միջոցով:  

Ոսպնյակ է կոչվում թափանցիկ, սովորաբար ապակե մարմինը, որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևույթներով: 

Ինչպես երևում է նկարից, ոսպնյակը սահմանափակված է R1, R2 շառավիղներով և C1, C2 կենտրոններով գնդային մակերևույթներով: Ըստ իրենց ձևի՝ ոսպնյակները լինում են ուռուցիկ և գոգավոր:Ուռուցիկ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավելի հաստ է, քան եզրերը:Լինում են երկուռուցիկ (ա), հարթուռուցիկ (բ), գոգավոր-ուռուցիկ (գ) ոսպնյակներ: 

Գոգավոր են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավերի բարակ է, քան եզրերը:Նրանք նույնպես լինում են 3 տեսակի. երկգոգավոր (ա),հարթ-գոգավոր (բ), գոգավոր-ուռուցիկ (գ): 

 Ըստ իրենց չափերի՝ ոսպնյակները լինում են բարակ և ոչ բարակ:Բարակ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասը (հաստությունը) զգալիորեն փոքր է նրանց սահմանափակող գնդային մակերևույթների շառավիղներից՝ d≪R1,R2Այստեղ d-ն ոսպնյակի հաստությունն է, R1,R2-ը՝ գնդոլորտների շառավիղները: Բարակ ոսպնյակների պայմանական նշաններն են՝ 

 Կառուցման խնդիրներում հիմնականում ոսպնյակները ներկայացվում են այս պայմանական նշաններով: Ոսպնյակի բնութագրերն են.1. Գլխավոր օպտիկական առանցքըՈսպնյակը պարփակող գնդային մակերևույթների C1,C2 կենտրոնները միացնող ուղիղը կոչվում է գլխավոր օպտիկական առանցք:Այդ առանցքով ուղղված լուսային ճառագայթները ոսպնյակով անցնելիս չեն բեկվում և իրենց ուղղությունը չեն փոխում: 2. Օպտիկական կենտրոնըԲարակ ոսպնյակի և գլխավոր օպտիկական առանցքի հատման Օ կետը կոչվում է ոսպնյակի օպտիկական կենտրոն:Ոսպնյակի օպտիկական կենտրոնով անցնող ճառագայթը իր ուղղությունը չի փոխում: 

3. Օպտիկական առանցքըՈսպնյակի Օ օպտիկական կենտրոնով անցնող ցանկացած ուղիղ կոչվում է ոսպնյակի օպտիկական առանցք:Ոսպնյակն ունի 1 գլխավոր և բազմաթիվ երկրորդային օպտիկական առանցքներ: Եթե ուռուցիկ ոսպնյակի նյութի բեկման ցուցիչն ավելի մեծ է միջավայրի բեկման ցուցիչից, օրինակ եթե միջավայրն օդն է, իսկ ոսպնյակը ապակի, ապա ուռուցիկ ոսպնյակը հավաքող է:Ոսպնյակը հավաքող է, եթե նրա վրա ընկնող ճառագայթների փունջը ոսպնյակով անցնելուց հետո հավաքվում է մեկ կետում:

 Նույն պայմանի դեպքում գոգավոր ոսպնյակը ցրող է:Ոսպնյակը ցրող է, եթե նրա վրա ընկնող ճառագայթների փունջը ոսպնյակով անցնելուց հետո ցրվում է բոլոր ուղղություններով:

4. Գլխավոր կիզակետը Ոսպնյակի կարևոր բնութագրերից է նրա կիզակետը:Fկետը, որում, ոսպնյակում բեկվելուց հետո, հավաքվում են գլխավոր օպտիկական առանցքին զուգահեռ ճառագայթները, եթե ոսպնյակը հավաքող է, կամ ճառագայթների մտովի շարունակությունները, եթե ոսպնյակը ցրող է, կոչվում է ոսպնյակի գլխավոր կիզակետ:

 Ցանկացած ոսպնյակ ունի երկու գլխավոր կիզակետ. ամեն կողմից մեկական, ոսպնյակի գլխավոր օպտիկական առանցքի վրա: ՈւշադրությունՀավաքող ոսպնյակի կիզակետերը իրական են, իսկ ցրողներինը՝ կեղծ:

 5. Կիզակետային հեռավորությունՈսպնյակի օպտիկական կենտրոնից` Oմինչև գլխավոր կիզակետ` F ընկած հեռավորությունը կոչվում է ոսպնյակի կիզակետային հեռավորություն:Կիզակետային հեռավորությունը նշանակվում է OF կամ F, և չափվում է մետրով: 

6. Կիզակետային հարթություն

Ոսպնյակի գլխավոր կիզակետով անցնող, գլխավոր օպտիկական առանցքին ուղղահայաց հարթությունը կոչվում է կիզակետային հարթություն, իսկ ուղղահայաց ուղիղը՝ կիզակետային ուղիղ:Եթե ոսպնյակը հավաքող է, ապա ճառագայթների կամայական զուգահեռ փունջ ոսպնյակով անցնելուց հետո հավաքվում է այդ ճառագայթներին զուգահեռ օպտիկական առանցքի և կիզակետային ուղղի հատման կետում: Եթե ոսպնյակը ցրող է, ապա նրանում բեկվելուց հետո, ճառագայթներին զուգահեռ օպտիկական առանցքի և կիզակետային ուղղի հատման կետում կհավաքվեն այդ ճառագայթների շարունակությունները: 

7. Օպտիկական ուժ

Կիզակետային հեռավորության հակադարձ մեծությունը կոչվում է ոսպնյակի օպտիկական ուժ և նշանակվում է Dտառով: D=1/F Ինչքան փոքր է ոսպնյակի կիզակետային հեռավորությունը, այնքան ավելի մեծ է նրա օպտիկական ուժը, այսինքն ՝ այնքան ավելի ուժեղ է այն բեկում ճառագայթները:Հավաքող ոսպնյակի օպտիկական ուժը դրական է՝ D≻0, իսկ ցրող ոսպնյակի օպտիկական ուժը բացասական է՝D≺0:Օպտիկական ուժի չափման միավորը 1 դիօպտրիան է: 1դպտր=1մ⁻¹

1 դպտր-ն1մ կիզակետային հեռավորությամբ ոսպնյակի օպտիկական ուժն է:Օպտիկական բազմաթիվ սարքեր կազմված են մի քանի ոսպնյակից:Իրար հպված մի քանի ոսպնյակներով համակարգի օպտիկական ուժը հավասար է այդ համակարգի ոսպնյակների օպտիկական ուժերի գումարին:

D=D1+D2, որտեղ D-ն համակարգի օպտիկական ուժն է, իսկ D₁-ը և D₂-ը առանձին ոսպնյակների օպտիկական ուժերն են: 

8. Խոշորացում Ոսպնյակի միջոցով ստացվող առարկայի պատկերը կարող է առարկայից ավելի մեծ կամ փոքր չափեր ունենալ: 

Ոսպնյակի խոշորացումը ցույց է տալիս, թե առարկայի պատկերի գծային չափերը առարկայի  չափերի որ մասն են կազմում:Խոշորացումը նշանակում են Гտառով:Առարկայի պատկերի և առարկայի գծային չափերի հարաբերությունը կոչվում է ոսպնյակի խոշորացում:

Γ=H/h, որտեղ H-ը առարկայի պատկերի բարձրությունն է, իսկ h-ը՝ առարկայինը:

Թեստ

Ֆիզիկա Ներբեռնել

(2,5 մ)/(0,75 մ)=3,33333333
մեծացել 3,33333333 անգամ
6 մ*3,33333333 անգամ=20 մ
Պատ՝․ 20

(4 մ)/(2,5 մ)=1,6
1,6 x մեծացել
(30 մ)/(1,6 x)=18,75 մ
Պատ՝․ 18,75 մ

 2 մ=200 սմ
0.1 մ=10 սմ
0.04 մ=4 սմ
(200 սմ)/(10 սմ)=20
4 սմ*20=80 սմ
Պատ՝․ 80 սմ

α=γ
25°*2=50°
Պատ՝․ 50°

(150°)/2=75°
90°-75°=15°
Պատ՝․ 15°

Հարաբերաբար հայելիին փիսիկը մոտեցան 1 մ/վ  իսկ հարաբերաբար իսկական փիսիկին հայելիի մեչի փիսիկը մոտեցավ երկւ անգամ արագ քանց թե հայելիին որովհետև կատուն երկու անգամ հեռու եր
1 մ/վ*2=2 մ/վ
Պատ՝․ 2 մ/վ

Գնդիկը կգնա վերև 2 մ/վ  առագությամբ

sinα/sinβ=n_1/n_2
0.866/0.5=(3*10^8)/x
x=(3*10^8)/1.732=1.73*10^8
Պատ՝․ 1.73*10^8

sinα/sinβ=n_1/n_2
0.5/0.866=n_1/1.1
x=0.5/0.866=0.577367206
1.1/0.577367206=1.9
Պատ՝․ 1.9

45°+45°=90°
Պատ՝․90°

100°*2=200°
360°-200°=160°
(160°)/2=80°
Պատ՝․ 80°

sinα/sinβ=n_2/n_1
x/(√2/2)=1.33/1
sinα=(n_2*sinβ)/n_1
sinα=(1.33*√2/2)/1=0.93
0.93*1.33=1.24
(90°)/1.24=72°

Ֆիզիկա

Ֆիզիկա

1. Օդից թափանցիկ միջավայր անցնելիս լույսի արագությունը նվազում է 43 %-ով: Որոշեք այդ միջավայրի բեկման ցուցիչը:
Պատասխանը գրեք հարյուրերորդականի ճշտությամբ:

((3*10^8 ))/100=3*10^6
3*10^6*57=1.71*10^8
n=c/v
(3*10^8)/(1.71*10^8  )=100/57
n=100/57
Պատ՝․100/57

2. Լուսային ճառագայթի անկման անկյունը 49° է, իսկ բեկման անկյունը՝ 28°
Որոշեք լույսի տարածման արագությունը երկրորդ միջավայրում, եթե առաջին միջավայրում այն մ/վ է:
Հաշվի առեք, որ sin ֆունկցիայի աղյուսակային արժեքները այդ անկյունների դեպքում համապատասխանաբար հավասար են՝
sin49°=0.755 և sin28°= 0.469
Պատասխանը գրեք հարյուրերորդականի ճշտությամբ:

sinα/sinβ=n_1/n_2
sinα/sinβ=0.755/0.469=(n_1=0.755)/(n_2=0.469)
արագությունը առաջին միջավայրում=310^80.755=226,500,000
արագությունը երկրորդ միջավայրում=310^80.469=140,700,000
Պատ՝․ 140,700,000

ՖիզիկաՆերբեռնել

Էլեկտրական ալիքների սանդղակգ

Լույսի անդրադարձման օրենքը

,

1. Ընկնող և անդրադարձած ճագայաթների միջև կազմած անկյունը 144° է: Որքա՞ն է ընկնող ճառագայթի և հայելու միջև կազմած անկյունը:
α+γ=144
144/2=72
(α=γ)=72
90-72=18φ

2. Ընկնող լուսային ճառագայթը անդրադարձնող մակերևույթի հետ կազմում է 60° անկյուն: Ինչի՞ է հավասար ընկնող և անդրադարձող ճառագայթների միջև կազմած անկյունը:
90-φ=α
90-60φ=30α
α=γ
30α+30 γ=60 

3. Տղան կանգնած է հայելու դիմաց, նրանից 0.8 մ հեռավորության վրա:
Որքա՞ն է տղայի և իր պատկերի միջև հեռավորությունը:
0.8մ*2=1.6մ
1.6մ

4. Մոմը գտնվում է հարթ հայելուց 80 սմ հեռավորության վրա:
 Որքա՞ն կդառնա մոմի և նրա պատկերի միջև հեռավորությաւնը, եթե մոմը 10 սմ-ով մոտեցվի հայելուն:

80 սմ-10 սմ=70 սմ
70 սմ*2 սմ=140 սմ
140 սմ